FOMO, JOMO HAY... FOLLOW

Fomo = Fear of mising out (sợ bỏ lỡ, chạy theo xu hướng). Jomo = Joy of missing out (bình thản đứng ngoài cuộc). 

Con người ta chắc ai cũng bắt đầu bằng hành trình Fomo, tò mò về sự vận động thế giới và muốn tham gia vào nó. 

Thì tôi cũng vậy. 

Thời điểm tôi bắt đầu đi làm là thời điểm bắt đầu ứng dụng internet vào công việc, cụ thể là, công ty cần có một đường dây internet và có 1 website. Kể từ đó, tôi luôn ở đầu ngành digital marketing, bắt đầu làm với nước ngoài từ khi thị trường lao động ở trong nước chỉ loe ngoe vài đứa (khá là cô đơn), rồi sau đó là các công ty đầu tiên kinh doanh trên website (như là Vietnamworks), rồi đến agency đầu tiên lập phòng ban digital (như là OgilvyOne), và sau đó các brand bắt đầu có digital marketing. Khoảng thời gian tiếp theo là sự bùng nổ của điện thoại màn hình cảm ứng và từ đó biến hoá thành phương tiện làm việc và sáng tạo, vượt xa chức năng nghe gọi của nó. Ngoài ra còn có làn sóng nội dung số, TV thông minh... 

Thương mại điện tử là một làn sóng đánh dấu sự "bớt Fomo" của tôi lần đầu tiên. Tôi đã không tham gia vào nó (dù cũng có lúc cảm thấy bứt rứt khó chịu và đã có lần đi phỏng vấn bằng máy bay). 

Tuy nhiên từ "bớt Fomo" đến Jomo thì hãy còn xa. Trong khi Fomo là tự nhiên có, thì Jomo cần chút rèn luyện. Và cái gì rèn luyện thì nó chỉ tạm thời, khi còn rèn luyện thì còn có, khi ngừng rèn luyện thì nó mất dần. 

Mục tiêu rèn luyện Jomo của tôi là: trước một trào lưu mới, mình cần có một sự bình tĩnh để đánh giá một cách trung dung và khách quan, trước khi quyết định có lao theo hay không. Nếu có, đó là vì nó cần như thế, và mình muốn như thế, không phải là ham vui nhất thời. 

Đó là điểm tựa để tôi trấn an mình, rằng không phải mọi thứ đều dành cho mình, cũng như không có thứ nào dành cho tất cả. 

Trong làn sóng digital transformation những năm gần đây tôi ở trong ngành proptech, mà không phải martech (như lẽ ra phải thế), hay là healthtech, fintech. Và vẫn luôn "luyện" Jomo. 

Có lẽ "bài tập" thú vị nhất hiện thời, là làn sóng AI. Liệu ta có thể lựa chọn ở ngoài nó, hay là không có lựa chọn. Fomo/Jomo chỉ là thái độ của chúng ta trước những làn sóng nhỏ. Dù cho ta có theo hay là không theo, nó cũng chỉ là những bữa tiệc của một nhóm người. Nhưng AI, và nhất là GenAI (AI sáng tạo) nó là một cơn sóng nhỏ hay là đại hồng thuỷ? Nếu thực sự đó là một dòng chảy mainstream của lịch sử, thì chúng ta không có lựa chọn Fomo hay Jomo, mà chỉ có Follow, nếu không muốn làm kẻ bị bỏ lại phía sau.  

VÌ SAO TÔI YÊU NGÀNH QUẢNG CÁO

 

♊ VÌ SAO TÔI YÊU NGÀNH QUẢNG CÁO ♊ 

♊ (Và mệt với nó cũng nhiều như thế) ♊ 

---

"Tôi yêu nó" hay là "Tôi mệt với nó" đều là nói về chủ ngữ là tôi. Còn nó thì vẫn như thế. 

Cũng vậy, tôi yêu nó hay tôi mệt với nó, là bởi vì nó phản chiếu những điều về bản thân tôi, và tôi yêu thích (hoặc mệt mỏi) với những điều đó của chính mình. 

Nhưng hôm nay thì tôi chỉ nói những điều tôi yêu thích về ngành quảng cáo, và qua đó, nói về những điều mình thích ở chính mình.

1️⃣ Ngành quảng cáo không bao giờ cạn ý tưởng. Cạn ý tưởng nghĩa là chết. Vì bản năng sinh tồn, cho nên là dù cho hoa thơm bướm lượn hay sấm chớp đùng đùng, vẫn phải sản xuất ý tưởng. Một ý tưởng quảng cáo không chỉ nhất thời là một tia chớp ngang qua đầu, mà tất cả các ý nghĩ thoáng qua đều phải trải qua quá trình đánh giá, thách thức, bảo vệ... để cuối cùng nó có thể thực thi được. Quá trình làm ý tưởng khiến cho cuộc sống đầy sinh động.

2️⃣ Ngành quảng cáo hiểu sâu sắc về văn hoá xã hội, tâm lý, thói quen, ngôn ngữ của con người ở những vùng miền khác nhau. Những điều này khiến cho một thông điệp quảng cáo đi vào lòng người, ngược lại, có thể "đi vào lòng đất" nếu không đủ hiểu biết về văn hoá địa phương.

3️⃣ Ngành quảng cáo luôn hướng con người đến những giá trị tốt đẹp: hãy giữ gìn truyền thống gia đình, hãy chăm sóc bữa ăn, hãy yêu vẻ đẹp thật sự, hãy tin tưởng con cái…. Những sản phẩm không thực sự tốt đẹp, nhưng con người cần (như rượu, thuốc lá) thì không được phép quảng cáo.

4️⃣ Ngành quảng cáo có mức độ chính trực cao, khi mà mọi câu chữ, hình ảnh đều phải qua kiểm duyệt, không thể nói hơn những gì mình có, không thể nói những điều mình không thể chứng minh.

5️⃣ Ngành quảng cáo cũng rất minh bạch. Người quảng cáo chỉ có mục đích thương mại, không có một ý đồ nào khác, không thao túng tâm lý, không mưu cầu chính trị, hay bí mật ủ mưu chuyện gì.

6️⃣ Ngành quảng cáo có một bộ kỹ năng và vị trí xã hội đủ sâu rộng, đủ hấp dẫn để người ở trong ngành cảm thấy đủ, để tự hào, hạnh phúc và gắn bó sự nghiệp trọn đời.

Thời còn trẻ, được bước chân vào một công ty quảng cáo là một ước mơ lớn và đầy cảm hứng. 

Bây giờ, sau khi đã đi qua một chặng đường rồi, thấy vẫn còn yêu.

Điều thú vị khi quan sát chính mình

 

BẠN CÓ PHÁT HIỆN ĐIỀU GÌ THÚ VỊ KHI QUAN SÁT CHÍNH MÌNH KHÔNG?

Dưới đây là một số điều Tami nhận thấy trong quá trình thực hành và đồng hành cùng người khác, với mình thì hết sức thú vị :)

- Biết mình đang giận nhưng không thấy bức bối phải nói lời cay đắng hoặc làm hành động huỷ diệt.

- Cơn giận của mình đối với điều A của người khác là do mình ghét điều A đó ở chính mình. Mình đang cố khắc phục nhưng lại nhìn thấy người khác trình diễn sự tệ hại của nó.

- Cơn giận của mình lặp đi lặp lại với cùng một chủ đề bởi vì nó có một cơ chế.

- Sự bỏ cuộc thường đến sau khi có lời lẽ mâu thuẫn từ hai hoặc ba giọng nói khác nhau.

- Sự kháng cự là thứ khiến mình ngừng học hỏi (chứ không phải do không thông minh).

- Những cảm xúc nặng nề thường không thực sự có gì nhiều sau khi kể ra từng thứ một trong mớ hỗn độn đó.

- Nói xong rồi không làm không phải thất hứa với bản thân mà do nói xong rồi thì vấn đề cũng đi mất nên không cần giải quyết nữa.

- Sợ sự im lặng là do sợ sự diễn giải trong đầu người khác.

- Khó chịu là khi có một tiêu chuẩn nào đó đang chưa được đáp ứng.

- Khổ sở thường gắn liền với "lẽ ra".

Nội tâm mỗi con người là một thế giới, vì thế chắc chắn là sẽ còn nhiều điều thú vị khác nữa đang diễn ra ở thế giới bên trong bạn, phải vậy không?

Làm công ăn lương vẫn phải bán hàng?

 

💡 Đã bao giờ bạn nghĩ rằng, đi làm công ăn lương cũng phải biết marketing và bán hàng không? 

Thực sự thì, đi làm công sở là chúng ta tham gia vào thị trường lao động, chúng ta cố gắng có một hợp đồng bán sỉ với mức giá ổn định trong vòng 1 năm, 2 năm, hoặc không xác định thời hạn. 

Sự ổn định khiến chúng ta quên mất rằng, trên đời này không có gì là bảo đảm. Khi mất việc, chúng ta khó chấp nhận rằng đó một phần tự nhiên của cuộc sống. 

Tỷ lệ thất nghiệp trong xã hội có khi thấp, có khi cao, nhưng lúc nào cũng có. Khi chúng ta có việc làm, chúng ta đã "bán mình" thành công hơn những người khác.

Khi nền kinh tế xã hội không còn khả năng để trả lương cho tất cả mọi người, ngoài chuyện cần phải cạnh tranh nhiều hơn, liệu chúng ta có nên linh hoạt hơn trong cách thức kinh doanh sức lao động của mình?

Chuyên môn và sức lao động của chúng ta có thể ví như là một nguyên liệu, thì ngoài cách đóng gói theo kiểu bán sỉ, chúng ta còn có thể đóng gói theo những kiểu gì khác?

Một ví dụ mà mình thấy thú vị đó là cách mà ngành dược bán thuốc Paracetamol. Khi đóng gói thành các thành phẩm thương mại (Panadol, Decolgen, Efferangan) không những nghe hấp dẫn, mà còn có thể tạo ra thương hiệu và bán được giá cao hơn.

Cũng vậy, nếu kinh doanh trong ngành sữa, thay vì bán sữa nguyên liệu, các công ty có thể tạo ra hàng loạt những sản phẩm thương mại khác nhau mà trông chẳng giống gì nhau, từ dạng lỏng cho đến kem cho đến bột và lên men...

Nếu theo logic đó, bạn nghĩ xem, chuyên môn của bạn có thể có cách đóng gói nào khác để bán trong lúc này, ngoài cách duy nhất là chờ đợi thị trường bán sỉ sức lao động khởi sắc trở lại?

Sự nghiệp đã tới đỉnh - Vui hay lo?

 

Một trong những điều trigger sự rối rắm của tuổi trung niên là sự nghiệp dường như đã đạt tới giới hạn. Điều này đặt ra thách thức về bước đi kế tiếp, (1) là đặt mục tiêu cao hơn (trong khi năng lực và niềm tin chưa đủ, cộng với tuổi tác tăng lên, sức cạnh tranh giảm xuống), (2) là "tà tà" cho đến hết đường ray (nghe là thấy không thú vị rồi), hoặc (3) là kết thúc 1 chương và mở ra chương mới (nghe làm lại từ đầu là thấy hoải).

Thoạt đầu, lựa chọn (2) - tà tà - có vẻ an toàn và bình yên, nhưng với trải nghiệm của mình, thì nó sẽ không kéo dài. Rồi chúng ta sẽ phải "họp nội bộ" với chính mình nhiều lần để quyết định hướng đi mới. Mỗi lần như vậy, ánh sáng cuối đường hầm của mình, chính là những ước mơ.

Lúc nhỏ mình mê đọc truyện cổ tích và những truyện mơ mộng, viễn tưởng. Nhưng mình thường giấu đi những mơ mộng đó. Ở bề ngoài, mình là một học sinh nghiêm túc, luôn làm bài đầy đủ, luôn có điểm cao làm hài lòng tất cả. Mình luôn bối rối khi bị bắt gặp đang ngồi thơ thẩn mà không làm gì, hoặc vừa đọc sách vừa khóc. Những lúc như vậy, người lớn sẽ diễn giải là “có chuyện gì đó không ổn”. Theo người lớn, đó là sự “mất hồn” và “tủi thân”. Rồi khi mình lên tuổi teen, người lớn sẽ diễn giải các hiện tượng đó là “tâm hồn treo ngược cành cây” và “ảo tưởng”.

Mình bí mật cất giữ những ước mơ của mình, như những hạt dẻ trong hộp, hay những quả trứng trong ổ rơm, hay là những quả bình bát vùi trong bồ lúa. Khi ta có bí mật, ta không thể bỏ nó để đi chơi lâu, mà chốc chốc sẽ chạy về mở ra xem, đếm từng cái, nâng niu, rồi đóng lại.

Càng lớn lên, khi có sự tự lập trong cuộc sống, mình cũng “sắm” cho những ước mơ của mình một “ngôi nhà”, không còn phải cất giấu trong những chiếc hộp hay ổ rơm nữa, mà nó có sự hiện diện hẳn hoi. Mình bắt đầu nói về những quả trứng, những hạt dẻ của mình, mời khách đến chơi, và dành thời gian nhiều hơn để nuôi trồng, cho trứng nở thành chim, hạt trở thành cây lá. Khi có một ngôi nhà, nó có nhiều chỗ để cất giữ thêm những hạt giống mới. Ước mơ chỉ có nhiều thêm chứ không mất đi.

Mình không bỏ đi một ước mơ nào cả, chỉ là tại một thời điểm, mình chỉ có thể thực hiện một hoặc một vài thứ mà thôi. 

Vì thế, nếu có 1 chặng đường nào đó mà có dấu hiệu "tới nóc" hay "hết đường", đó là một tin vui cho những đứa khác đang còn chờ tới lượt.

Chừng nào mới được nghỉ hưu?

Cuối tuần ngẫm nghĩ: 

CHỪNG NÀO THÌ VỀ HƯU?

Với những người đang tận hưởng công việc và cuộc sống, về hưu là thứ gì đó rất chán.

Nhưng với những người dân cày tư bản như tụi mình, đó thường là ước mơ.

Nhưng thú thật là hồi ba mươi tuổi mình vẫn rất nhiệt tình leo thang sự nghiệp, câu hỏi đó chỉ đến khi mình tận 40 - nghỉ việc lần thứ nhất.

Trong ước mơ của mình, bức tranh tuổi về hưu là một ngôi nhà đẹp, có sân, có hoa hồng, có chó cưng, trong nhà có bếp thơm, có piano, và có sách của mình đang viết, và đã viết. Lâu lâu sẽ có khách, là mấy người trong tổ chức xã hội mà mình tham gia, là những người bạn quen, già trẻ lớn bé đều có. Lâu lâu, mình sẽ xách vali lên và đi. 

Trong hình dung của mình, chỉ cần ngừng làm việc, có thời gian, và có tiền, là bức tranh hoàn hảo sẽ hiện ra.

Vậy nên những giờ ăn trưa là tụi mình nói về việc đầu tư thế nào để có thu nhập thụ động, phải tiết kiệm bao nhiêu tiền, tìm mảnh đất nào ở rừng, ở biển để cắm dùi sẵn.

Năm 40 tuổi mình nghỉ việc, do "mệt rồi, nghỉ thôi". Sau một hồi đi ngao du sơn thuỷ, hái hoa bắt bướm, nếm mùi vị nhân gian, mình bắt đầu tự hỏi: giờ mình nghỉ hưu luôn được chưa? Hiện thực hoá ước mơ luôn được chưa?

Rồi mình nhận được một tỷ câu hỏi nhảy ra trong đầu. Tựu trung lại, những tiếng nói to nhất đó là:

- Bạn đã thấy mãn nguyện với con đường đi làm chưa mà bạn tính nghỉ ngang?

- Nghỉ hưu nghĩa là không làm gì đáng kể trong 40 năm nữa? Mà bạn mới đi làm được có 20 năm?

- Bạn có chắc bức tranh bạn vẽ ra là OK chưa?

- Trong bức tranh của bạn, tôi thấy toàn là nhà cửa hoa lá cỏ cây. Còn bạn thì sao? Mờ nhạt.

Tôi không trả lời được câu hỏi nào cả.

Đó là lần đầu tiên tôi tìm đến coaching. Tôi cũng học cách quán chiếu. Đó là hai trong số những hương vị nhân gian mà tôi đã thử.

Cả hai phương pháp đó có điểm chung là giúp ta đi xuyên qua tầng tầng lớp lớp của lý trí và lý luận để đến được với điều mình thật sự muốn. Khi ta có điều mình muốn, ta không phải trả lời bất cứ câu hỏi nào ở trên. Teen Code: thích thì làm.

Rồi thì việc tìm ra điều mình muốn cũng không hẳn là dễ. Nhưng sức mạnh của nó là có thể phá tan hết mọi câu hỏi lý trí thông thường, nên thấy cũng rất đáng để theo đuổi.

Trên con đường tìm ra sự thật đó, có những "ứng viên" xuất hiện. Vậy là mình phải thử hết, càng thử nhiều thì kết luận càng xác đáng.

Rồi đến một lúc, mình nhận ra rằng, khoảnh khắc mà sự thật xuất hiện có thể chỉ cần 1 giây, hoặc ít hơn. Nhưng quãng đường đi đến đó mới là hành trình của cuộc sống. 

Nhận ra điều này, nó làm thay đổi tâm thế của mình một cách đáng kể. Bây giờ mình mới thật sự hiểu người ta nói, phần lớn cuộc đời của mình là quá trình, một vài phiên ngắn ngủi là kết quả. Với một người có tánh hay nôn nóng như mình, cuộc đời mình chắc sẽ đến 90% là cảm giác nôn nóng khi mà kết quả chưa tới. Không hạnh phúc.

Vậy nên mình đang học cách để trọn vẹn với quá trình, và thấy nhẹ nhàng hơn nhiều so với việc nôn nóng chờ kết quả. 👌 

Còn khi nào nghỉ hưu thì... có phải trả lời liền không? 

TÔI ĐI CHỮA LÀNH

 

"Chữa lành" trong trải nghiệm của tôi là vận dụng cơ chế tự phục hồi của cơ thể. 

Chúng ta biết rằng cơ thể có thể có khả năng tự phục hồi những tổn thương nhỏ. Chơi dao đứt tay cứ để nó tự lành, thất tình bao lần rồi qua thời gian cũng phai mờ đi hết cả.

Trải nghiệm chữa lành của tôi tình cờ bắt đầu vào mùa hè 6 năm trước. Lần đầu gap year, nghỉ làm, việc đầu tiên của tôi là dành ra 10 ngày để "lên núi". Tôi thích xem phim kiếm hiệp từ nhỏ, và rất mến mộ các nhân vật cao thủ võ lâm có nội công thâm hậu và phong thái bình thản. Khi bị nội thương, họ sẽ dùng nội lực để tự chữa hoặc nhờ thêm sự trợ lực từ người khác. Tôi rất tò mò về năng lực đó của con người.

10 ngày ở thiền viện, chúng tôi không liên lạc với thế giới, không đọc, không viết, không nói chuyện, không giao tiếp kể cả bằng mắt. Thời gian ngồi ở thiền đường tổng cộng khoảng 100 giờ.

Tôi không đủ trình để mô tả về phương pháp ở đây, nhưng tôi hiểu rằng trong 100 giờ đó, ai có gì thì sẽ nhìn thấy nấy, ai nhìn thấy gì thì tự mình biết lấy. Đồng thời, cơ chế tự sữa chữa sẽ được kích hoạt, ai có gì thì chữa nấy.

Ca của tôi có thể mô tả như là một chiếc xe cà tàng đã chạy mấy chục năm mà chưa đi bảo trì lần nào cho đáng kể. Bệnh nghề nghiệp của dân cày máy tính chắc cũng không lạ: lệch cột sống, đau tức vai gáy, vai gồng và nhô về trước, bắp chân và cổ chân sai lệch do giày cao gót, thân bên phải to hơn và mỏi hơn thân bên trái do não trái hoạt động quá nhiều. Sự sai lệch của cơ thể lại liên đới tới trục cân bằng và hệ tuần hoàn máu, gây xây xẩm, chóng mặt. (Thỉnh thoảng ở chỗ làm chúng ta còn nghe ai đó hét lên "Chắc tao tiền đình luôn quá" :)

Không những thế, thể chất và tinh thần luôn đi một cặp, gọi là "thân tâm tương ứng", vậy ra là tinh thần của mình cũng xoắn rối và góc nhìn cũng đầy thiên vị. Đến đây thì mình thấy có vẻ nghiêm trọng.

Vậy là mình quyết định sẽ theo đuổi quá trình tự điều chỉnh để đưa cơ thể trở về thiết kế ban đầu. Hành trình siêu dài, siêu lâu. Những lúc buồn tẻ mình cũng đi nhờ chuyên viên trị liệu, nhưng phải công nhận rằng: người "chuyên viên" bên trong của chính mình mới là xịn nhất, thao tác hoàn toàn chính xác lại còn miễn phí nữa.

Vậy còn chữa lành tinh thần thì sao? Là một người coach, mình thường được hỏi khai vấn có "chữa lành" được không. Câu trả lời là không, nếu khách hàng có tổn thương tâm lý. Theo khuyến nghị của Liên đoàn khai vấn quốc tế, khai vấn không nên áp dụng cho những trường hợp như: cảm xúc thất thường không kiểm soát, từ chối mọi nhiệm vụ (đi làm nhưng không làm, đi học nhưng không học), rút khỏi các mối quan hệ xã hội, không vệ sinh thân thể, rối loạn giấc ngủ, bày tỏ sự tuyệt vọng...

Còn nếu một người không có tổn thương gì, mà chỉ là rối rắm, ức chế, dồn nén, pain in the ass… thì nó giống như cái mụn nhọt, nếu bạn không muốn, hoặc không dám chọc vào nó một mình, thì coach chính là "chiếc tay vịn" cho bạn ngồi khơi cho nó ra rồi thì nó sẽ tự hết.

"Chữa lành" rất lắm công phu, không sung sướng như là đi du lịch.