Tiếng Việt thật là thâm thúy

 

LẮNG NGHE

Muốn nghe được trước tiên phải lắng. 

"Biết lắng nghe" thường được sử dụng làm tiêu chuẩn để chọn vợ tuyển chồng và thậm chí "tuyển sếp". Mà lắng nghe là chuyện khó bởi vì vừa nghe bên kia nói là trong lòng cảm thấy hoặc là phản đối, hoặc là thấy cảm xúc lên xuống theo câu chuyện của họ... nên thấy khó chịu nên nhảy vô nói liền chứ không thể đợi người ta nói hết. Đó là trong lòng mình không đủ lắng để có thể nghe.

Trường hợp khác cũng thường hay gặp là nghe người ta nói thì não của mình bắt đầu hoạt động và nghĩ cách để giải quyết vấn đề người ta đang nói, nên cứ hay nhảy vô hỏi thêm thông tin để tìm giải pháp, và khi có giải pháp thì mình nói ngay cho người đó. Đây cũng là trường hợp không đủ lắng để nghe.

Kết quả là mình trở thành "người không biết lắng nghe" mặc dù ý định của mình là tốt cả.

Để lắng được thì chúng ta cần phải ngừng chạy giải pháp trong đầu, ngừng sự phán xét và phản đối, kiểm soát cảm xúc trong khi nghe. Khi đó mới có thể hoàn toàn tập trung vào người nói và câu chuyện của họ. Rốt cuộc thì, họ đang muốn điều gì khi họ đến và nói câu chuyện đó?

THẤU HIỂU

Nhiều khi nói hoài hổng hiểu là do chưa thấu được tâm can nỗi niềm.

"Luôn luôn lắng nghe, lâu lâu mới hiểu" là câu nói đùa nhái lại khẩu hiệu của nhãn hàng bảo hiểm kia. Khi chúng ta bực tức ai đó hay điều gì đó, chúng ta thốt lên: "Thật không hiểu sao mà họ có thể làm như vậy được". Đó là khi mà chúng ta không thể hiểu được là vì chúng ta không "nhìn thấu" được suy nghĩ của họ, hoàn cảnh của họ, tính cách của họ, niềm tin của họ... 

Nhìn thấy được rồi, biết rồi, thì sẽ dễ hiểu hơn.

CỞI MỞ

Muốn mở được thì phải cởi.

Muốn cởi được phải biết cái nút nó nằm ở đâu và cách mở nó như thế nào. Nút thắt trong tâm hồn là thứ mà không biết đường nào mà lần. Mà ta lại có xu hướng che giấu đi, sợ người khác biết rồi người ta mở toang mình ra thì sao. 

Nút thắt về năng lực là thứ mà khó có thể tự mình nhìn ra, hay còn gọi là điểm mù. Nhiều khi người khác nhìn thấy rành rành nhưng bản thân mình thì không, và không dễ gì chúng ta tin lời người khác, mình đâu biết được tâm ý và động cơ của họ khi họ nói với mình. Hơn nữa 10 người thì họ góp cho mình 10 ý, vậy giờ làm sao.

Nếu bạn có ai đó đủ tin cậy để có thể cởi mở với họ và xin ý kiến từ họ, thật tuyệt vời. Nếu chưa có, điều đó cũng bình thường thôi :). Hãy rà soát lại xem liệu có ai không, và rà soát lại các vùng an toàn của mình xem vùng nào có thể mở ra được với người khác. Thôi mình cứ cởi từ từ và mở dần dần thôi :)

Improvement by Subtraction (Làm ít lại để được nhiều hơn)

 

Improvement by Subtraction là cách làm ngược lại với Improvement by Addition.

Nếu chúng ta khởi đầu với rất ít thứ, thì để gia tăng kết quả chúng ta cần làm nhiều hơn.

Rồi đến một lúc nào đó, chúng ta đã làm quá nhiều, dẫn đến cái này làm chậm cái khác, những thứ quan trọng lại không được chú trọng, làm cho kết quả chung bị hạn chế. Đó là lúc chúng ta cần "tăng hiệu quả bằng cách làm ít lại".

Tôi vốn rất thích áp dụng điều này trong công việc. Nhưng điều làm tôi cảm thấy thú vị gần đây là áp dụng nó vào trong cuộc sống. Vui là vì thấy hiệu quả, và vui vì thấy mình cũng "deep deep", "khoa học" mọi lúc mọi nơi. Ví dụ như là:

- Thần thái :). Mình bớt quan tâm đến mấy kỹ năng "gia tăng thần thái" kia đi, vì sự thật rằng thần thái tự nhiên của mình đang bị kìm hãm bởi stress. Chỉ cần bớt lo, bớt áp lực thì thần thái tự nhiên của mình lại được bộc lộ mà chưa cần phải làm gì cả.

- Muốn khỏe đẹp cũng chưa cần tập thể thao. Trước hết hãy giảm bớt những gì làm cho mình bớt khỏe, như là thức khuya, tắm trễ, ăn nhiều gia vị, uống nước đá, ngồi máy lạnh suốt ngày suốt đêm... Xịn nữa thì tập một ít thể dục hoặc đi bộ ngắm cảnh.

- Muốn da dẻ sáng đẹp cũng chưa cần bôi kem trắng da, vì cái combo "ban ngày đi nắng tối về bôi kem" cũng không có tác dụng bằng việc bớt đi ra ngoài nắng.

Quan trọng hơn cả, phương pháp Improvement by subtraction này nó giúp cho tôi có cơ sở để "chữa" cái bệnh kiểu "giờ làm thêm cái gì nữa đi chứ", cứ sợ phí thời gian nếu không làm gì. Giải được khá nhiều stress.

Viết nhật ký mỗi ngày

Tôi bắt đầu viết trở lại từ hồi khoảng 2015 sau khi rời khỏi công ty S. Lúc đó vì quá nhiều thứ trong đầu làm cho bộ vi xử lý bị chậm, nên giải pháp lúc đó là download nó xuống tờ giấy cho trống bộ nhớ. Qua nhiều năm, tôi thấy cách này đúng là hiệu nghiệm.

Sang năm mới 2022, tôi có thay đổi một chút. Trước đây tôi viết nhật ký phân tích, trong đó có rất nhiều quan sát, nhận định, dự đoán. Đó là do bộ não của tôi thuộc loại Intuitive nên nó rất thích nhai những thứ đó.

Năm nay tôi sẽ đổi sang viết nhật ký cảm xúc. Một thay đổi nhỏ nhưng insight phía sau thì rất bự. Đó là chuyển sang quan sát phần khác của chính mình thay vì cứ mãi tập trung vào phần mà mình thích.

Viết nhật ký cảm xúc là một hoạt động cần thiết cho việc self coach nếu bạn muốn tự coach cho chính mình. Quyển nhật ký nó đóng vai trò như người nghe, còn mình thì đóng vai người bày tỏ. 

Khi viết nhật ký cảm xúc, trọng tâm là cần phải gọi tên đúng cảm xúc của mình đang có vào lúc này, từ đó mới mở rộng ra nguyên nhân vì sao, và tôi có thể làm gì, bây giờ và về sau.

Việc gọi đúng tên cảm xúc có tác dụng hay lắm, tôi sẽ bật mí sau.

Trống rỗng

Cũng có những lúc người bên cạnh hỏi, trong đầu đang nghĩ gì, nhưng tôi không biết nói gì. "Trống rỗng", có khi là vì lười kiểm tra xem đang có gì trong đầu hay trong lòng mình, nhưng cũng có những lúc nó "trống rỗng" thật.

Trạng thái này xảy ra khi trước đó có quá nhiều thứ rối rắm và nặng nề trong một khoảng thời gian. Cho đến khi tôi bị quá tải và ngừng suy nghĩ về nó, thì trong đầu trở nên trống rỗng một cách vô thức.

Nhưng cảm xúc thì không khi nào trống rỗng. Kể cả khi trong đầu trống rỗng, tôi cũng cảm thấy chút bất an (vì sao mình trống rỗng) pha lẫn chút nhẹ nhõm (thôi không cần làm gì nữa).

Và như thế thì tôi sẽ không trả lời là "trống rỗng" nữa. Tôi sẽ nói về cảm xúc mà tôi đang cảm thấy, còn cái đầu chưa suy nghĩ được gì thì hãy tạm nghỉ ngơi.

Khi suy nghĩ và cảm xúc có thể "đỡ đần" cho nhau như thế, chủ nhân của chúng được bình yên hơn. 

Đàn bà xây nhà, ai xây tổ ấm?

 

Hôm nay ngày 8/3.

Trước giờ mình ít quan tâm ý nghĩa của ngày hôm nay là gì, thấy hay được các anh đàn ông con trai chúc mừng, rồi còn có khi gửi hoa, gửi thiệp, mời đi ăn...

Sáng nay trên đài nói lễ kỷ niệm ngày quốc tế phụ nữ đầu tiên là vào năm 1909 tại New York (không phải vào ngày 8/3) để tưởng niệm cuộc đình công năm 1908 của Hiệp hội công nhân may mặc quốc tế. Ngày 8/3 hiện nay xuất phát từ ngày 8/3/1917, ngày mà các phụ nữ Nga xuống đường ở St Petersburg để đình công, đòi chấm dứt chiến tranh và chấm dứt chế độ Sa hoàng.

Vậy hôm nay kỷ niệm ngày quốc tế phụ nữ, bạn sẽ làm gì? Đấu tranh? Muốn dành cho mình một ngày nghỉ, hay ít nhất là được thả lỏng? Thể hiện? Làm một việc gì đó để thể hiện sức mạnh của người phụ nữ?

Mình có ấn tượng rằng phụ nữ Việt Nam ta không phải đùa. Chiến tranh, phụ nữ cũng tham gia. Chính trị, cũng tham gia. Sản xuất, cũng tham gia. Xây dựng cuộc sống mới cho đất nước, cũng tham gia. So với các nước "giàu có" như Hàn Quốc, Nhật Bản, hay Trung Đông, phụ nữ Việt Nam có vai trò năng động hơn.

Ngày nay không khó để bắt gặp những chị em phụ nữ chân cứng đá mềm, tự lập, tạo dựng sự nghiệp, chăm lo cho gia đình (trong đó bao gồm những người đàn ông). Có lẽ ngày càng ít chị em lựa chọn sự phân công "Đàn ông xây nhà, đàn bà xây tổ ấm" là phương châm sống của mình nữa, bởi vì không thể ở đó ngồi chờ.

Chị em ta muốn xây nhà!

Câu hỏi là, vậy ai xây tổ ấm? Lại cũng là chị em chăng?

Mình cũng không biết trả lời câu hỏi này đâu. Nhưng nhà thì mình đã lỡ mua rồi :)

Tôi không biết mình muốn gì nữa...

 

Đây là một câu lừa.

Khi nói câu này thường thì nó không có nghĩa là chúng ta không có mong muốn gì. Bởi vì nếu thật sự như vậy thì chúng ta sẽ không có gì phải băn khoăn về nó.

Trường hợp 1, "Tôi không biết mình muốn gì" thường có nghĩa là "Tôi biết tôi muốn rất nhiều thứ nhưng bây giờ tôi hơi rối." Cái bẫy mà chúng ta thường hay rơi vào đó là muốn cái này nhưng bị cái kia, muốn cái kia nhưng bị cái nọ. Sau một hồi thì mọi thứ rối tung và không còn biết phải làm sao mới vừa lòng.

Trường hợp 2, "Tôi không biết mình muốn gì" thường có nghĩa là "Tôi rất muốn biết tôi có mong muốn nào to tát hay không", và như vậy là "muốn biết" cũng là một mong muốn. Trường hợp này có thể xảy ra khi chúng ta có nhiều mong muốn nho nhỏ và đều đạt được hết. Một số mong muốn to tát hơn thì chúng ta thấy không khả thi nên không muốn nữa, và kết quả là không có mong muốn nào đủ to để phấn đấu và cảm thấy hài lòng.

Trong cả hai trường hợp, điều khiến chúng ta phiền lòng nhất đó là "rào cản", thứ khiến chúng ta không làm được điều mình muốn, hoặc không dám muốn.

Tin vui ở đây là, "rào cản" không phải lúc nào cũng có thật. Việc của chúng ta là hãy kiểm chứng nó từ mọi góc nhìn.

Bạn có bao nhiêu nỗi sợ?

Ngồi kể tên nỗi sợ có vẻ không thú vị lắm. Liệt kê các sở thích, các công việc đã từng làm, các nơi đã đi qua, những mối tình... có vẻ vui hơn.

Như lẽ thường tình, tôi không muốn nói về nỗi sợ, đã sợ rồi còn nói làm chi nữa, muốn xua đuổi nó ra xa càng nhanh càng tốt. Với cả mình cũng đâu muốn người khác biết mình sợ cái này cái kia, lỡ người xấu mà biết được họ sẽ thao túng mình chứ chẳng đùa.

Cho nên ngoài chuyện sợ sâu và sợ rắn (là do bẩm sinh, không phải lỗi của tôi), thì tôi không muốn nhắc tới nỗi sợ nào cả.

Và rồi khi bước qua tuổi ba mươi, bắt đầu thích đặt câu hỏi, tại sao thế này, tại sao thế nọ, thì tôi mới bắt đầu nhận thấy có nhiều thứ phiền toái bắt nguồn từ những nỗi sợ.

Ví dụ như tôi sợ nghèo khổ, đó là do ám ảnh thời kỳ kinh tế nông nghiệp bao cấp. Tôi nhận ra rằng tôi luôn cố gắng học hành và làm việc cho thật tốt, thật hết khả năng và trên cả khả năng, không phải vì tôi thích trở thành ông này bà nọ, mà là do quán tính của tâm lý "thoát nghèo", và dù cho có kiếm được đủ ăn đủ mặc đi nữa vẫn sợ mai mốt nghèo đói trở lại, nên lại tiếp tục sấp mặt với công việc căng thẳng hơn, lương cao hơn. Rồi lương cao hơn, vẫn không thấy sung sướng, vì vẫn phải tiếp tục để phục vụ cho nỗi sợ, cho đến khi nhận ra điều này có vẻ không đúng cho lắm, vì lẽ ra mình phải vui mới phải.

Tôi cũng sợ mấy người đàn ông nhậu nhẹt bê tha, cũng là do tuổi thơ bị ám ảnh bởi mấy ông "hết thuốc chữa" trong xóm, bởi thế nên lớn lên nhìn thấy một người uống say là trong lòng trỗi dậy sự sợ hãi trộn lẫn với sự bất mãn, muốn tránh xa càng xa càng tốt. Mãi sau này tôi mới nhận ra là mình có thành kiến với họ, nhìn họ bằng nửa con mắt khinh bỉ, lỗi do mấy cái ông nào đấy hồi xa xưa.

Trong cuộc sống chúng ta không khó để bắt gặp những người hay có xu hướng phản ứng thái quá. Khác với tính cách drama thích thổi phồng sự việc, những người có phản ứng thái quá sẽ có cảm xúc rất thật, thật như cảm xúc của tôi trong các trường hợp trên (và trong một vài trường hợp khác, vì tôi có một số những nỗi sợ khác nhau). 

Cảm xúc không kiểm soát được là những rào cản trong cuộc sống. Khi tôi làm việc để vượt qua nỗi sợ, tôi cảm thấy áp lực và căng thẳng. Trong tâm trạng như thế, hiệu quả công việc không cao, và tôi không hài lòng với bản thân. Trái lại khi chúng ta làm việc vì một mục tiêu, chúng ta vui với từng bước nhỏ trên con đường đó, chúng ta hứng khởi và sáng tạo trong mỗi việc mình làm, và kết quả là chúng ta làm được nhiều hơn, hiệu quả hơn, và chúng ta hài lòng với bản thân hơn. Thay vì triền miên bị nỗi sợ rượt đuổi, chúng ta hãy chọn một con đường để đi và một mục đích để hướng tới.

Vậy thì kể tên nỗi sợ để làm gì?

Đó và vì bản thân nỗi sợ cũng có nỗi sợ của nó :). Mà nỗi sợ của nó là bị gọi trúng tên. Nó chỉ có thể hoạt động khi ở trong "bóng tối" và chúng ta không để ý đến nó hoặc cố trốn chạy hay xua đuổi nó. 

Khi bị gọi tên, bị mang ra ánh sáng, bị kể tội, bị theo dõi, bị chiếu tướng, thì nó cũng khó mà hoạt động được và trở nên vô hại.

Dân gian có câu "dai như đỉa". Đỉa là loài hút máu đáng sợ, nếu nó đang ở cùng ta mà ta không để ý, nó sẽ hút mãi hút mãi, nếu ta xua nó ra, hầu như là vô vọng, nếu ta băm nó ra trăm mảnh, nó trở thành trăm con.

Khi nỗi sợ bị gọi tên, nó sẽ giống như "đỉa phải vôi", buộc phải buông con mồi. Và để tiêu diệt nó, chúng ta cần làm thêm một vài bước nữa, nhưng việc đó thì dễ hơn nhiều so với việc nhận ra nó.

Bây giờ, bạn có mốn gọi tên nỗi sợ nào không?