TÂM SỰ VỚI COACH VS. TÂM SỰ VỚI BẠN

 [Những câu hỏi thường gặp]

NHỮNG KHI CÓ BĂN KHOĂN TÔI THƯỜNG HAY TÌM BẠN BÈ TÂM SỰ, VẬY TÌM COACH THÌ CÓ GÌ KHÁC?

Mình có nhiều người vừa là bạn vừa là khách hàng, nên mình đóng cả hai vai, vai bạn và vai coach. Mình chỉ đóng vai coach khi "vào phiên", vì khi đó là mình bắt đầu tính tiền :).

Khi vào vai coach, mình sẽ thực hiện những dịch vụ và trách nhiệm sau (mà khi làm bạn thì mình không phải thực hiện):

- Bảo mật thông tin: Tất cả những gì khách hàng nói là bí mật. Những gì bạn bè nói thì có thể không.

- Lắng nghe, hiện diện, toàn tâm toàn ý, nghe sâu hiểu thấu: Khách hàng là người được chăm sóc. Bạn bè thì không, chúng ta tranh nhau nói.

- Không phán xét, không đánh giá: Khách hàng được đảm bảo an toàn tâm lý để mở lòng và nhìn sâu. Bạn bè thì không, chúng ta có thể đánh giá lẫn nhau nếu muốn, và thường là như vậy.

- Trao góc nhìn: Khách hàng có thể nói tự do, coach đi theo câu chuyện, xác nhận, làm rõ, lắp ráp thành bức tranh toàn cảnh, và trao lại góc nhìn. Bạn bè nói chuyện thì không cần làm vậy, vì việc này rất cần sự tập trung và sự khách quan, vững chãi, nếu không "vào phiên" thì sẽ không làm được.

- Dìu bước đi qua những cảm xúc, những rối rắm, bất an, mâu thuẫn nội tâm....: Khách hàng được chăm sóc, được chống lưng, được nâng đỡ. Bạn bè thì không, vì những việc này không phù hợp để diễn ra trong một cuộc gặp gỡ thông thường. Một người bạn có thể "dìu" nhưng khó đưa bạn "đi qua" vì bạn bè không chuẩn bị tâm thế và kỹ năng để hỗ trợ những điều này.

- Đồng hành follow up trong một quá trình: Khách hàng được ghi nhận, được hỏi thăm, được động viên, nhắc nhở, cùng nhau ăn mừng. Bạn bè thì không cần như vậy.

Mình thì sẵn lòng ở cả hai vai bạn bè và coach. Và mình cũng thường xuyên là một coachee để được chăm sóc như là một dịch vụ thông thường trong đời sống vậy.

---

Tami Pham, Marketing Professional

ICF ACC Coach

# Khám phá chính mình, phát huy trọn vẹn #

TRÒ CHUYỆN VỚI CHÍNH MÌNH (Bước vào phiên khai vấn)

 

Phiên khai vấn là thời gian và không gian để chúng ta trò chuyện với Inner Coach. 

Một phiên có thể ngắn hoặc dài, và điều kiện để cho phiên coach diễn ra đó là: hai bên thấy sẵn sàng. 

Về phía coachee: có một mục tiêu của việc trò chuyện. Nó có thể hết sức to lớn (ví dụ: muốn tìm ra con đường đi đến hạnh phúc), cũng có thể hết sức đơn giản (ví dụ: muốn tải ra những cảm xúc và suy nghĩ mình đang có cho nhẹ đầu).

Về phía Inner Coach: thấy đủ sức chứa để nghe, để theo được câu chuyện và trả ngược lại câu hỏi nếu có.

Điều kiện thích hợp: một không gian yên tĩnh, một khoảng thời gian chất lượng, tập trung.

Dưới đây là một số trình tự mà coachee và Inner Coach có thể tham khảo để thực hiện phiên khai vấn cho chính mình:

- Mục tiêu của phiên trò chuyện này là gì?

- Điều đó có ý nghĩa gì với bạn?

- Bạn muốn điều gì nhất lúc này?

- Những trở ngại nào khiến bạn chưa có được điều bạn muốn?

- Trong các giới hạn hiện tại, bạn có những lựa chọn nào?

- Phương án mà bạn chọn là gì và bạn sẽ thực hiện nó ra sao?

Đến đây chúng ta sẽ thấy rằng những cuộc trò chuyện như thế này cần sự tập trung, nhất là khi một người đóng cả hai vai. Một số kinh nghiệm sau đây sẽ giúp bạn thấy dễ dàng hơn:

- Dành ra một khoảng thời gian cố định trong tuần để làm việc này. Khi bạn có một lịch làm việc, tự động bạn sẽ tìm cách để ưu tiên thực hiện nó. 

- Thực hiện đều đặn để hình thành thói quen. Không quá áp lực về chất lượng hay kết quả của buổi khai vấn.

- Sau mỗi phiên nên đặt ra một thứ cần quan sát trong những ngày tới.

Dù cho mục tiêu của mỗi phiên khai vấn là gì đi nữa, việc hiểu hơn về chính mình là kết quả mà bạn sẽ chắc chắn có được sau quá trình thực hành quan sát, lắng nghe và nhìn lại.

---

Tami Pham, Marketing Professional

ICF ACC Coach

# Khám phá chính mình, phát huy trọn vẹn #

[Sếp nói] KPI ĐẶT RA KHÔNG PHẢI LÀ ĐỂ ĐẠT ĐƯỢC

Ừ thì cũng còn tùy sếp nào, nhưng các sếp ở công ty cũ của mình là như thế.

Kiểu như:

- Sếp: KPI này dựa vào đâu?

- NV: Dựa vào dữ liệu lịch sử ạ.

- Sếp: Dựa vào lịch sử làm sao có tương lai, trong lịch sử làm gì có cái công ty này. Mọi thứ được tạo ra từ ước mơ.

Lần 2:

- Sếp: KPI này dựa vào đâu?

- NV: Dựa vào ước mơ của e ạ.

- Sếp: Nhắm làm được không?

- NV: Được ạ.

- Sếp: Làm được thì đâu phải ước mơ.

- NV:....

- Sếp: Là như này, nếu nhắm làm được 100, mà đặt KPI 100 thì đâu cần mơ gì nữa. Phải đặt lên 150 hoặc 200, rồi nỗ lực hết sức, cuối cùng biết đâu đạt 120. Vậy mi lời được 20. Đó là năng lực mới khám phá của mi.

Chịu hay không chịu thì cũng chịu thôi vì công ty hoạt động trên mindset như vậy. Nên chúng mình coi chuyện burn out là hết sức thường tình, vì nó là một cách để biết được giới hạn của bản thân, điều mà ai cũng tò mò muốn biết.

Việc của chúng mình là làm hết sức, còn việc của sếp là trả lương cho đàng hoàng, và dù không đạt KPI vẫn có tiền thưởng an ủi thì OK hết.

GAP YEAR XONG QUAY LẠI - SẼ NHƯ THẾ NÀO?

SẼ NHƯ THẾ NÀO - không phải là làm cách nào để quay lại, mà ở đây mình muốn kể lại, mô tả lại nó diễn ra qua những trạng thái nào, biết đâu nó có thể giúp bạn hình dung ra tình huống bạn sẽ trải qua.

Mình gap year lần 1 là do năng lượng xuống thấp, hết pin. Gap year lần 2 là do thị trường xuống thấp, nền kinh tế không còn đủ sức trả lương cho tất cả mọi người.

Cho dù là lý do gì đi nữa, cảm xúc lên xuống của mình cũng khá là tương tự: có đủ tiền không, có bị ra rìa không, có bị mất giá không, rồi có quay lại được không, có con đường nào khác mà không cần quay lại không, có đang kiểm soát được cuộc đời của mình nữa không...

Rồi đến một lúc, mình nhận thấy rằng, câu trả lời của mình mỗi lúc mỗi khác, nhưng nếu có gì đó đọng lại, thì mình có vài thứ:

1. Trước khi bạn quay lại, hay đi hướng khác, thì năng lượng phải mạnh, pin cần phải đầy, nếu không phải 100% thì cũng phải 60-70%. Vì chúng ta quan tâm quá nhiều đến chuyện "giờ phải làm gì" mà nhiều khi quên mất mức năng lượng. Hơn nữa, nghĩ nhiều cũng là nguyên nhân khiến năng lượng không thể tăng lên.

2. Tâm thế "đón nhận" khi đi học thêm kỹ năng. Chúng ta thường thấy mình thiếu nhiều thứ, vậy giờ học thêm cái nào. Mà học thì tốn tiền bạc, thời gian, công sức, do đó sẽ tạo ra áp lực về ROI. Sẽ nhẹ nhàng hơn khi chọn tâm thế đón nhận: những gì mình chuẩn bị là một mảnh đất, cơ hội là một hạt giống sẽ đáp xuống mảnh đất của mình. Nếu chúng ta khăng khăng phải là hạt giống này mới được và bỏ qua hết những hạt giống không đúng ý mình, thì thời gian sẽ kéo dài và áp lực tăng lên. 

Kể chuyện vui là trong lúc gap year lần thứ nhất, mình rắp tâm đi học nghề môi giới để sau này làm chuyên gia bất động sản. Mình lăn lộn trong môi trường mua bán được hơn 1 năm thì... Covid đến, ước mơ dừng lại. Thế nhưng có 1 hạt giống khác đã rơi xuống mảnh đất "chuyên gia bất động sản" mà mình đã cày xới, đó là quay lại đường đua corporate, NHƯNG ở một vai trò cao hơn trước khi gap year. Do đây là một công ty liên quan đến bất động sản, nên tự nhiên là mình có lợi thế so với các ứng viên khác.

3. Luôn khám phá bản thân với một cái nhìn không phán xét. Mình hay có câu hỏi về năng lực thực sự của mình là đến đâu. Một trong những trở ngại lớn khi khám phá bản thân là sự phán xét, chê bai khi phát hiện ra những thứ không hay ho về mình. Rồi nản không khám phá nữa. Mình từng có không thích khi nhận thấy mình thường hay lao vào làm này làm kia mà quên mất xung quanh. Mình chê rằng vậy là không hay rồi. Nhưng nếu kiên nhẫn ghi nhận điểm không hay xong, thì mình sẽ đến được cái hay của nó, đó là "lao vào làm thì mới chủ động và ra kết quả chứ". Vậy là mình sẽ đi được đến bước 3 là có trong tay hai thứ để cân nhắc coi làm gì tiếp, chứ không dừng lại ở đoạn chê bai bản thân.

4. Năng lượng sẽ tự sạc khi làm điều mình thích, ăn, chơi, vẽ vời. Đó là lý do chính đáng nhất trên đời rồi, nên không cần tra hỏi thêm về ý nghĩa, hay các loại câu hỏi tương tự.

Chúc mọi người gap year vui vẻ.

INNER COACH LÀ NGƯỜI LẮNG NGHE

Một vai trò khác của Inner Coach là người lắng nghe.

Thông thường, khi có vụ việc gì đó xảy ra, trong đầu chúng ta sẽ có nhiều tiếng nói qua lại, kiểu như:

- Mình đã nhận lời làm việc này cho người ta rồi, giờ phải cố làm cho xong thôi.

- Mình dại thật, mình đâu có thời gian đâu mà làm, việc mình còn chưa xong mà đi nhận làm dùm người khác.

- Lần sau mình phải cân nhắc xem mình có thời gian làm không rồi mình mới nhận.

- Thật ra là không muốn nhận đâu nhưng ngại từ chối.

- Từ chối thì có sao đâu, chỉ là cứ hay khó chịu khi thấy mình làm được mà không giúp.

- Từ giờ phải học cách từ chối.

- Từ chối rồi người ta có giận mình không?

Những đoạn hội thoại kiểu như trên thường không có hồi kết và thường xuyên lặp lại. Chúng ta ghi nhận lại được là bởi vì bây giờ chúng ta có một người quan sát (mà ta đã giao cho Inner Coach đảm nhiệm). 

Bây giờ, nếu Inner Coach đảm nhiệm thêm một vai trò nữa là Người Lắng Nghe, thì Người lắng nghe sẽ có hiểu biết về chuyện này.  Ví dụ về sự hiểu biết mà người lắng nghe có thể có:

- Có vẻ đây là đoạn hội thoại của 3 người đại diện cho 3 lối tư duy và quan điểm sống: 1 người muốn giúp đỡ người khác, 1 người không thực sự muốn giúp đỡ nhưng không muốn làm phật lòng người khác, 1 người muốn tập trung vào hiệu quả sử dụng thời gian và muốn có sự ưu tiên những việc quan trọng. 

- Có vẻ như vấn đề bắt nguồn từ việc muốn giúp đỡ người khác. Có nghĩa là giúp đỡ người khác cũng tạo ra vấn đề.

- Có vẻ như vấn đề còn bắt nguồn từ việc khó từ chối. Khó từ chối cũng tạo ra vấn đề.

- Có vẻ như vấn đề chỉ thực sự xảy ra khi thời gian không đủ. 

- Có vẻ như 3 người này chưa từng có một sự thoả thuận về cách xử lý vấn đề và nó cứ lặp lại.

Sau khi có những hiểu biết này, người lắng nghe sẽ trả về lại cho Tami. 

Trong đội hình Tami - Người quan sát - Người lắng nghe này, chúng ta sẽ nhận thấy có một sự khác biệt quan trọng so với việc Tami làm việc một mình, đó là: 

Tami tách mình ra khỏi 3 nhân vật đang cãi nhau kia. 

Bằng cách này, Tami sẽ có được một vị trí trung dung, khách quan để làm người hoà giải. 

Ngược lại, nếu không tách mình ra, Tami sẽ lần lượt đóng vai 1 trong 3 người, và như vậy lực lượng sẽ luôn cân bằng và không có ai ở đây để giúp giải quyết vấn đề cả.

INNER COACH LÀ NGƯỜI QUAN SÁT

Khi khai vấn chính mình, chúng ta sẽ bắt đầu bằng việc bổ nhiệm một "inner coach". Vậy là giờ Tami không chỉ có một mình, mà Tami và Inner Coach sẽ là một đôi bạn đồng hành cùng nhau.

Công việc đầu tiên của Inner Coach là làm người quan sát (Observer). Quan sát là ghi nhận lại những diễn biến, những sự việc, là ghi lại thành báo cáo. Báo cáo này không có sự suy diễn hay đề nghị của người quan sát. 

Nó có thể trông như thế này:

- Trên đường về nhà thì trời mưa. Tami thấy mưa trắng xoá và thấy thích thú. Lúc về đến nhà, bố dừng xe trước cửa, anh trai nhảy ra khỏi xe vô nhà lấy dù ra đón mẹ vào nhà. Tami thấy thích anh trai.

- Buổi tối, Tami nói chuyện với đồng nghiệp. Đồng ngiệp hỏi khi nào thì launch dự án, Tami thấy có gì đó dâng lên trong lòng. Chỗ này chưa rõ lắm đó là cái gì dâng lên.

- Lúc chiều chơi đàn, tự dưng ông bác "thần tượng" đứng sau lưng, thế là không đàn được nữa. Tami thấy bố rối, và bực dọc chính mình mất một lúc. Ghi lại điểm này và gửi lại cho Tami.

Thường thì mình yêu cầu người quan sát viết báo cáo hàng ngày, có thể chọn giờ nào để viết cũng được, có thể là trước giờ làm buổi sáng, trước giờ làm buổi chiều, hoặc trước giờ đi ngủ. Ngoài báo cáo hàng ngày, công việc còn bao gồm báo cáo tuần và báo cáo tháng, quý, năm, trong đó tóm tắt những điểm đáng chú ý nhất trong kỳ.

Bây giờ, ở trong vai trò là người đọc báo cáo, chúng ta sẽ có rất nhiều tư liệu về bản thân mình. Đó là bước đầu tiên để hiểu bản thân: thu thập dữ liệu.

Một số khó khăn mà người quan sát có thể gặp phải:

- Bận rộn, quên

- Viết báo cáo là một công việc tỉ mẩn, không thú vị

- Khi cảm xúc lên cao là lúc cần quan sát, nhưng lúc đó người quan sát lại bị cơn lũ cuốn theo nên không làm việc được.

Đây là một quá trình lâu dài và chậm rãi, nhưng chúng ta sẽ làm được, và yêu thích nó, nếu có sự kiên nhẫn, tò mò và yêu thương với chính bản thân mình.

Nhìn lại quý 1 (self reflection)

 

Ngày mai nữa là hết Quý 1 rồi đó cả nhà, hết hồn chưa.

Không biết hồi đầu năm mọi người có đặt ra kế hoạch năm nay của mình không, và hàng tuần hàng tháng có ngồi nhìn lại kết quả không. Nếu không thì ít nhất cũng nên làm hàng quý nha.

Hôm nay mình cũng ngồi nhìn lại 3 tháng của mình, nên muốn chia sẻ tâm sự chút thôi chứ không có gì liên quan marketing ở đây hết.

KEYWORD ĐỌNG LẠI NHẤT VỚI MÌNH LÀ: TRỞ LẠI ĐƯỜNG ĐUA

Tâm sự một chút thì năm ngoái mình vẫn còn đi làm marketing full time trong công sở, rồi "nhờ" suy thoái kinh tế mà mình được nghỉ ngơi (lần thứ hai) đi ngao du sơn thuỷ đến cuối năm. Hết năm thì lại đến Tết, mà bây giờ thì thời gian 100% là của mình rồi, nên ăn Tết rất dài, thế là hết tháng 2. Vì vậy mà Tháng 3 trở tháng tháng anh hùng của quý, mọi công việc đều hoàn thành trong tháng này. Đến cuối tháng, tốc độ làm việc (gần như) quay về như cũ.

ĐIỀU NGẠC NHIÊN NHẤT TRONG 3 THÁNG QUA: BIẾT EDIT VIDEO

Hồi còn đi làm thì hẳn là không biết làm rồi, vì đó là việc của người khác. Rồi cách đây 5 năm, nghỉ việc lần thứ nhất, toan tính ra làm chuyên gia bất động sản, được mentor hướng dẫn cách tự làm content cho mình. Nhưng đụng đến mấy cái app này thì... thà không có video còn hơn. Nhưng bây giờ thì đã học thêm được một ít tính kiên nhẫn, nên nhiều thứ trước đây không dám đụng thì giờ đụng được rồi.

NHỮNG NGƯỜI MÌNH BIẾT ƠN NHẤT

Không kể hết được, ai hiện ra liền thì mình ghi xuống thôi ha. Má mi, rất chịu khó chăm sóc bản thân và thông minh cảm xúc với tuổi già sức yếu. Vi, Tegar, Thảo, Thuỷ, Long, Tâm, Minh, Huy, Dũng, Trâm, Trí...

NỖ LỰC ĐÁNG GHI NHẬN NHẤT

Cột sống là cuộc sống. Điều chỉnh từ thắt lưng cho đến gáy, thay đổi tướng đi dáng đứng, vai cổ gáy. Thấy giảm đi 10 tuổi.

TÂM THẾ CHO QUÝ 2: NHẸ NHÀNG TĂNG TỐC 

Muốn tăng chỗ nào thì tăng, tăng lúc nào thì tăng, tăng thế nào thì tăng. Miễn có tăng là được.

Chúc cả nhà cuối tuần vui vẻ.

---